Moduł V - Informacja zwrotna - formy, rozdzielenie OK od OS
Cel modułu
Cel: Dostosujesz swoją strategię oceniania do potrzeb uczniów.
Strategie rozdzielenia OK i OS.................dokument
Kryteria sukcesu
- Wybierzesz użyteczne dla Ciebie i Twoich uczniów formy informacji zwrotnej i zastosujesz je w praktyce
- Zaplanujesz sposób rozdzielenia informacji zwrotnej od oceny sumującej (strategię oceniania) i wdrożysz go w klasie.
- Zaobserwujesz skutki realizowanej strategii oceniania w pracy z uczniami. Sformułujesz wnioski.
Różne formy informacji zwrotnej
Informacja zwrotna może mieć różnorodne formy, np.:
Przykłady informacji zwrotnej..................dokument
- list,
- tabela,
- podział pracy na części – pod każdą częścią wolne miejsce na komentarz,
- praca – z zaznaczonymi na marginesie odnośnikami do kryteriów sukcesu,
- oznaczanie elementów IZ różnymi kolorami
- wykorzystanie zapisu kryteriów sukcesu i symboli;
- włączona funkcja RECENZJA, jeśli praca jest wykonana na komputerze
Przykłady informacji zwrotnej..................dokument
Zawartość informacji zwrotnej
Obojętnie jaką formę przybiera IZ powinna mieć 4 elementy, jednak w szczególnych przypadkach może ograniczać się do trzech lub nawet dwóch elementów. Są to sytuacje, kiedy:
- praca jest bezbłędna, spełnia wszystkie kryteria sukcesu – w tym wypadku informacja zwrotna zawiera docenienie i wskazówki, jak uczeń powinien pracować dalej (++, ↗)
- praca spełnia nieliczne kryteria – w takiej sytuacji doceniamy podjęty wysiłek ucznia i wskazujemy konkretnie, co zrobił dobrze, a następnie skupiamy się na najbardziej istotnych błędach i dajemy wskazówki, jak je należy poprawić (++, -, Δ) ;
- praca nie spełnia żadnego kryterium sukcesu (praca na temat, ale wykonana w całości nieprawidłowo) – doceniamy podjęty wysiłek ucznia, a następnie skupiamy się na najbardziej istotnych błędach i dajemy wskazówki, jak je należy poprawić. (+, -, Δ), warto też zastanowić się, czy zadanie nie przerosło możliwości ucznia i wyciągnąć wnioski;
- praca nie odnosi się do żadnego kryterium – jest nie na temat – doceniamy podjęty wysiłek i zapraszamy na rozmowę, która zmotywuje ucznia do podjęcia kolejnej próby napisania pracy zgodnej z kryteriami.
- Nie udziela się IZ uczniowi, który nic nie napisał, ponieważ nie ma do czego jej udzielić. Skupiamy się na wyjaśnieniu przyczyn braku pracy i ustalamy z uczniem dalsze postępowanie związane z tym brakiem.
Informacja zwrotna (ocena kształtująca) jest częścią procesu uczenia się, pomaga uczniowi się uczyć, wskazuje, co już zostało osiągnięte, a co i jak należy poprawić. Ocena sumująca, to ocena określająca efekt: poziom wiedzy ucznia z danego tematu na końcu procesu uczenia się.
Ocenę kształtującą można porównać do próbowania potrawy przez kucharza podczas jej przygotowywania, a ocenę sumującą – do próbowania tej potrawy przez gości w trakcie jej spożywania.
Rozdzielenie informacji zwrotnej (oceny kształtującej) od oceny sumującej
Warto pamiętać o tym, że ani stosowanie tylko oceny sumującej, ani połączenie IZ i stopnia jednocześnie nie są korzystne z punktu widzenia uczenia się.
Każdy nauczyciel powinien ustalić kiedy i co będzie oceniał stopniem, a kiedy i do jakich prac będzie udzielał informacji zwrotnej. Na czym polega strategia rozdzielenia OK od OS oraz inne informacje na ten temat zawiera materiał pomocniczy w biblioteczce pod ekranem.
Możemy uczniom przedstawić wybraną przez nas strategię, jednak niewątpliwie lepsze efekty przyniesie włączenie ich w jej ustalenie.
Strategie rozdzielenia OK i OS.................dokument
Informacja zwrotna – pytania i wątpliwości
Skuteczność informacji zwrotnej zależy od tego, co uczniowie zrobią z informacja zwrotną, czy uczniowie zastosują się do wskazówek nauczyciela dotyczących poprawy i dalszego rozwoju. Stąd kilka problemów, które każdy nauczyciel musi rozstrzygnąć:
- Ile razy powinno się pozwolić uczniowi poprawiać tę samą pracę?
- Czy polecenie poprawy powinno dotyczyć dokładnie tego samego zadania lub ćwiczenia, czy może czegoś związanego z danym zagadnieniem?
- Jak za każdym razem znaleźć w pracy ucznia to, co można docenić?
Nie ma gotowych recept i odpowiedzi na powyższe wątpliwości i pytania, będziemy ich szukać pracując według wskazówek z materiałów pomocniczych modułów czwartego i piątego, a przede wszystkim wyciągając wnioski z własnych doświadczeń. Warto pamiętać o jak najczęstszym stosowaniu ustnej IZ i systematycznym sprawdzaniu realizacji kryteriów w trakcie lekcji razem z uczniami. Większa świadomość progresu ułatwia rozumienie korzyści z otrzymywania IZ i ograniczenia liczby stopni.
Zadania dla nauczyciela:
Zadanie 1
Wytłumacz uczniom, czemu służy ocena kształtująca oraz w jakim celu stawiane są stopnie. Ustal z uczniami lub podaj im opracowaną wcześniej przez siebie strategię rozdzielenia informacji zwrotnej i oceny sumującej tak, aby wiedzieli kiedy i dlaczego otrzymają stopień, a kiedy i dlaczego komentarz do pracy (IZ).
Zadanie 2
- Ustal (najlepiej z uczniami) kryteria sukcesu do pracy, którą mają wykonać.
- Poleć uczniom pracę do wykonania w danym terminie.
- Zredaguj do wyżej wymienionej pracy informację zwrotną. Zastosuj taką formę, którą uznasz za najbardziej użyteczną (patrz: Ekran 6). Możesz też zaproponować uczniom wybór formy IZ lub zapytać, czy zastosowana przez Ciebie forma jest dla nich użyteczna.
- Określ zasady poprawy pracy przez ucznia oraz podaj termin tej poprawy.
Zadanie 3
Zaobserwuj, jaki wpływ na motywację do uczenia się uczniów ma Twój dialog z uczniem w postaci IZ, ewentualna zmiana jej formy zgodnie z oczekiwaniami ucznia oraz zastosowana strategia oceniania. Sformułuj wnioski (najlepiej z uczniami) i zaplanuj dalsze działania.